تعریف شرکت تجاری
متاسفانه قانون تجارت ایران شرکت تجاری را تعریف نکرده و تنها به بیان انواع آن بسنده نموده است از طرفی تعریف شرکت در قانون مدنی نیز با آنچه در مورد شرکت تجاری صادق است مطابقت ندارد.
بنابراین:
اساتید علم حقوق تعریف هایی از شرکت تجاری کرده اند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1. نوعی از شرکت عقدی (عقد شرکت) است که به موجب قوانین تجارت صورت می گیرد و منشاء پیدایش شخصیت حقوقی در حقوق خصوصی میشود و گاهی خود آن شخصیت حقوقی شرکت را هم شرکت نامند.
این اصطلاح در مقابل شرکت مدنی استعمال می شود. ( دکتر محمد جعفر لنگرودی، ترمینولوژی حقوق )
2. شرکت تجاری عبارت است از سازمانی که بین دو یا چند نفر تشکیل میشود که در آن هر یک سهمی به صورت نقدی یا جنسی یا کار خود در بین میگذارند تا مبادرت به عملیات تجاری نموده و منافع و زیان های حاصله را بین خود تقسیم کنند. ( ستوده تهرانی، حقوق تجارت )
3. شرکت عهدی است که به وسیله آن دو یا چند شخص توافق می کنند آورده هایی را به منظور تقسیم منافع احتمالی مشترک مورد تجارت قرار دهند. ( دکتر منصور صقری، مقاله )
4. شرکت تجاری قراردادی است که به موجب آن دو یا چند نفر توافق میکنند سرمایه مستقلی را که از جمع آورده های آنها تشکیل میشود ایجاد کنند و به موسسه ای که برای انجام مقصودی خاص تشکیل میگردد اختصاص دهند و در منافع و زیانهای احتمالی حاصل از به کارگیری سرمایه سهیم شوند. (دکتر ربیعا اسکینی، حقوق تجارت )
تعریف شرکت مدنی
منظور از شرکت در قانون مدنی یکی از عقود معین است که همراه با اشاعه در حق مالکیت ایجاد میشود.
ماده ۵۷۱ قانون مدنی در این باره میگوید: شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شی واحد به نحو اشاعه.
شرکت مدنی ممکن است اختیاری یا قهری باشد. ( ماده ۵۷۲ ) شراکت در شرکت قهری بر پایه توافق نیست بلکه به سبب امتزاج یا ارث تحقق مییابد درست بر عکس شرکت اختیاری که حاصل اراده طرفین است.
بنابراین:
در شرکت مدنی از اجتماع چند شریک شخصیت حقوقی تازه ای خلق و ایجاد نمی شود در حالی که در شرکت های تجاری، اجتماع چند سرمایه گذار منتهی به ایجاد شخصیت جدیدی جدا از شخصیت شرکا می گردد. این تفاوت مبنایی باعث ایجاد تفاوت های مهمی بین شرکت تجاری و شرکت مدنی به شرح ذیل می گردد.
تفاوت شرکت تجاری و مدنی
۱. شرکت تجاری دارای شخصیت حقوقی است اما شرکت مدنی فاقد شخصیت حقوقی است.
توجه داشته باشید:
شخصیت حقوقی شرکت تجاری متمایز از شخصیت شرکاء آن میباشد.
۲. شرکت تجاری واجد دارایی مستقل از شرکا است اما شرکت مدنی دارایی مستقلی ندارد.
توجه داشته باشید:
به دلیل استقلال دارایی شرکت تجاری از شرکاء، اموال شرکت تجاری بابت دیون شرکاء قابل توقیف نیست و بالعکس.
۳. شرکت تجاری دارای نام مخصوص به خود است به نحوی که به نام خود دارای حقوق قانونی قابل دفاع است اما شرکت مدنی چنین ویژگی ندارد.
توجه داشته باشید:
در طرح دعوا علیه شرکت مدنی باید اسم تمام شرکا به عنوان خوانده قید گردد اما در صورت طرح دعوا علیه شرکت تجاری نام شرکت به عنوان خوانده درج می گردد.
4. شرکت تجاری دارای اقامتگاه مستقل از شرکاست اما شرکت مدنی فاقد اقامتگاه است.
۵. در شرکت تجاری، معمولاً اتخاذ تصمیم در اختیار اکثریتی از شرکاست که به موجب قانون یا اساسنامه مقرر شده است، اما در شرکت مدنی تصمیم گیری ها در خصوص نحوه اداره اموال مشاع نیازمند اتفاق آراء ( همگی نه اکثرا ) آنهاست.
۶. در شرکت مدنی اداره اموال مشاع و پایان شرکت علی القاعده تابع تراضی شرکاء است، اما در شرکت تجاری اداره شرکت و پایان شرکت و انحلال و تصفیه آن و رابطه با طلبکاران تابع احکامی است که در قوانین تبیین شده است.