طرف قرارداد کیست؟
قرارداد حاصل توافق حداقل دو شخص است که به هر یک از آنها طرف قرارداد می گویند. در واقع اشخاصی که توافق به انجام موضوع قرارداد کرده و بر اساس آن تعهداتی را به عهده گرفته اند طرفین قرارداد محسوب می شوند.
شخصیت طرفین قرارداد
طرف قرارداد یا شخص حقیقی یعنی انسان و یا شخص حقوقی یعنی شرکت یا موسسات دولتی و غیر دولتی است.
آثار حقوقی یا حقیقی بودن طرف قرارداد
حقیقی یا حقوقی بودن طرف قرارداد به لحاظ حقوقی و مالی منشاء اثر است، بنابراین باید به ماهیت حقیقی یا حقوقی طرف قرارداد توجه شود.
به عنوان مثال: اگر در قراردادی شخص حقوقی بدهی خود را پرداخت نکند، امکان بازداشت و حبس موضوعاً منتفی است و اصولاً نمی توان مدیر عامل شرکت را بابت بدهی شرکت حبس نمود، البته راه حل مشکل اخیر می تواند شرط مسئولیت تضامنی مدیر امضاء کننده قرارداد با شرکت باشد تا بتوان به اموال شخصی مدیر هم مراجعه و در صورت عدم دسترسی به اموال بدهکار، تقاضای حبس مدیر ( محکوم علیه) را نمود، در فرضی که امکان درج شرط مسئولیت تضامنی وجود ندارد و فقط می توانیم انتخاب کنیم که با شرکت به عنوان شخص حقوقی طرف شویم یا با شخص حقیقی.
به طور کلی می توان گفت:
شخص حقوقی معتبر بهتر از شخص حقیقی معتبر است.
بیشتر بخوانید:
شخص حقوقی از دوام بیشتری نسبت به شخص حقیقی برخوردار است زیرا فوت یک سهامدار یا مدیر موجب زوال آن نمی گردد، همچنین جابه جایی وجه یا اموال برای فرار از دین در یک شرکت معتبر کار ساده ای نبوده و عملاً متصور نیست، در مقابل شخص حقیقی بی اعتبار بهتر است از شخص حقوقی بی اعتبار، زیرا:
در صورت فقدان اموال جهت وصول طلب می توان تقاضای حبس محکوم علیه حقیقی را نمود در حالیکه در صورت بستن قرارداد با شخص حقوقی امکان حبس شخص حقوقی منتفی بوده و ممکن است شخص حقیقی ذینفع پشت این شخصیت حقوقی پنهان شود.
تفاوت مهمِ حقوقیِ دیگر بین شخص حقیقی یا حقوقی در خصوص ادعای اعسار ( یعنی عدم توانایی پرداخت هزینه دادرسی یا مبلغ محکوم به) است.
مطابق قانون، اعسار اشخاص حقوقی ( شرکت یا موسسه غیر تجاری) پذیرفته نمی شود و آن ها ( اشخاص حقوقی) ناچاراً باید تقاضای ورشستگی نمایند که مهمترین تفاوت آن با اعسار این است که ورشستگی موجب انحلال شرکت می گردد و شرکت را وارد مرحله تصفیه کرده و فعالیت جدید در قالب آن شرکت دیگر ممکن نیست، بنابراین:
اشخاص حقوقی از مزیت اعسار نمی توانند استفاده کنند و این به نفع شخصی است که از شرکت طلبکار است، به ویژه اینکه اعسار موجب طولانی شدن فرایند دادرسی می شود و گاه بدهکار از این راه به دنبال اذیت کردن طلبکار است.
تعدد اطراف قرارداد
در هر قراردادی حداقل باید دو طرف حضور داشته باشند زیرا تمام قراردادها حاصل توافق بین حداقل دو طرف است.
توجه داشته باشید که ممکن است اطراف قرارداد متعدد باشند به این صورت که یکی از طرفین دو یا چند نفر باشند مثلا دو یا چند شخص ملک خود را به دیگری بفروشند که لازم است به این امر در قرارداد توجه شود.
لزوم توجه به تعدد اطراف قرارداد
تعدد اطراف قرارداد مساوی است با سرشکن شدن حقوق و تعهدات بنابراین لازم است که در قرارداد به این امر توجه شود. به عنوان مثال:
اگر خریداران دو نفر باشند، فروشنده نمی تواند کل بهای معامله را از یکی از آن ها مطالبه کند زیرا تعهد خریداران مشترک است مگر اینکه فروشنده در قرارداد علیه خریداران شرط مسئولیت تضامنی کند به این معنا که هر یک از خریداران به تنهایی مسئول پرداخت کل ثمن معامله می باشد یا اینکه اگر فروشنده فوت کرده و ورثه متعدد داشته باشد خریدار نباید بهای باقی مانده معامله را به یکی از ورثه ( نظیر پسر بزرگتر یا مادر یا همسر وی) بدهد بلکه باید مطابق گواهی حصر وراثت به نسبت سهم الارث به همه ورثه پرداخت نماید در غیر اینصورت در برابر سایر ورثه مسئول است و ممکن است ناچار شود مجددا قدر السهم سایر ورثه را پرداخت کند.
ویژگی های طرفین قرارداد
- در صورتی که طرف قرارداد شخص حقیقی باشه:
باید عاقل، بالغ و رشید بوده و همینطور ممنوع المعامله نباشد.
- در صورتی که طرف قرارداد شخص حقوقی باشه:
باید کسانی که قرارداد را امضا می کنند طبق اساسنامه شرکت و آگهی آخرین تغییرات (که تو روزنامه رسمی چاپ می شود) دارای نمایندگی و حق امضای اسناد و قراردادها بوده و همینطور موضوع قرارداد در محدوده فعالیت شرکت باشد.
این مطلب را از دست ندهید: بررسی هایی که باید در مورد طرف قرارداد انجام شود.
لزوم توجه به اصیل یا نماینده بودن طرف قرارداد
اگر طرف قرارداد اصیل ( کسی که برای خودش معامله می کند.) باشد احراز هویت اون کافی است ولی در زمانی که امضاء کننده قرارداد، نماینده ( کسی که برای دیگری معامله می کند.) است، علاوه بر بررسی هویت باید سمت و اختیار نماینده هم احراز گردد چرا که:
فقدان سمت امضاء کننده اصولاً مساوی با بی اعتباری قرارداد امضاء شده است.
در این راستا لازم است سه موضوع به ترتیب بررسی شود.
اول: اصالت مستندات نمایندگی ( یعنی مدرک ارائه شده جعلی نباشد که برای بررسی این امر در وکالتنامه های رسمی تنظیمی در ایران می توان به سایت ssaa.ir و در خصوص وکالتنامه های تنظیمی در خارج از ایران به tak.mfa.ir مراجعه نمود.
دوم: بقای اعتبار نمایندگی ( ممکن است نمایندگی در سال 96 اعطا شده باشد ولی ملاک صاحب سمت بودن نماینده در زمان امضای قرارداد است پس باید در سال 97 که قرارداد امضاء می شود هنوز سمت باقی بوده و به دلیلی نظیر اتمام مدت یا عزل یا فوت موکل از بین نرفته باشد.
سوم: بررسی حدود نمایندگی ( اصل بر عدم اختیار وکیل است بنابراین تنها معامله ای را می توان با وکیل انجام داد که صراحتاً در وکالتنامه وی آمده باشد.)
ریسک معامله با نماینده بیشتر از معامله با اصیل است.
توجه:
اگه طرف قرارداد نماینده یا وکیل شخص دیگری باشد باید برگه نمایندگی یا وکالت ایشان محرز شود و حتما به شماره و مشخصات آن در قرارداد اشاره بشه.
چگونگی توصیف طرفین قرارداد
پس از حصول اطمینان در مورد مشخصات طرفین قرارداد باید آن ها را به طور جامع و مانع به نحوی که جای هیچ شبهه ای باقی نماند در قرارداد توصیف کنیم.
برای این منظور روش های مختلفی را می توان به کار برد.
- استفاده از الفاظ عقود معین
هرگاه هدف تنظیم قراردادی مشتمل بر یکی از عقود معین باشد و در مورد شرایط و احکام آن نیز اطمینان حاصل شده باشد بدیهی است که باید از الفاظ متداول در عقود معین برای توصیف اطراف قرارداد مثل بایع و مشتری، خریدار و فروشنده، واهب و متهب، موجر و مستاجر و … استفاده شود.
هرگاه موضوع قرارداد از عقود معین نباشد یا در مورد معین بودن یا نبودن آن تردید باشد، همواره باید از کلمات « طرف اول» و « طرف دوم» استفاده کرد.
- استفاده از الفاظی که عرفاً متداول است
ممکن است قرارداد از عقود معین به معنی اخص نباشد، اما در علم حقوق و عرف جاری عنوان مشخصی داشته باشد. مثل « قرارداد مدیریت» یا « قرارداد ساخت و تحویل» یا « قراداد تعمیر و نگهداری» و مانند اینها. در این موارد باید برای هر یک از طرفین عنوانی مناسب با نوع قرارداد انتخاب شود. مثلا: «مدیر و صاحبکار» یا «سازنده و خریدار» یا «مسئول نگهدداری و صاحب کار یا کارفرما»
توجه:
اگر طرف قرارداد شخص حقوقی است باید عنوان کامل و نوع شرکت ( با توجه به آخرین آگهی تغییرات)، شماره و محل ثبت، آخرین اقامتگاه قانونی و شناسه ملی در قرارداد درج شود. ( برای بررسی امر اخیر می توانید از سایت www.ilenc.ir استعلام بگیرد.)
اگر طرف قرارداد شخص حقیقی است باید نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی، نام پدر، تاریخ تولد، نشانی اقامتگاه قانونی و کد پستی وی در قرارداد درج شود.
طرف قرارداد را گم نکنید
گاه بر اساس اعتبار شخصی ( مثل مذاکره کننده یا نماینده ) وارد قرارداد با شخص دیگری می شویم با این تصور که شخص مذاکره کننده طرف قرارداد ماست، در حالی که این شخص به لحاظ حقوقی تعهدی ندارد، به طور مثال: اگر شرکتی از شخصی کالایی بخرد اصولا شرکت مسئول است و سهامداران (حتی سهامداران عمده) و یا مدیران مسئولیتی ندارند و فروشنده تنها می تواند علیه شرکت طرح دعوا کند و صرفاً اموال متعلق به شرکت را توقیف نماید.
2 ديدگاه
محمد استکی
با سلام خیلی ممنون از مطالب مفیدی که ارائه میدید در مورد متن بالا سوالی داشتم اگر براتون امکان داره جواب بدید
اگر فردی که صاحب امضا مجاز شرکت یا شخص حقوقی نباشد و قرارداد را امضا کند و از مهر شرکت هم استفاده کند و به هیچ کدام از تعهداتش هم عمل نکند تکلیف قرارداد و طرف مقابل چیست
فاطمه موسوی آرا
سلام. پاسخ درست به این سوال بسته به نوع شرکت و شخصیت حقوقی و البته جزئیات دیگری دارد. به طور مثال اگر شرکت مسئولیت محدود باشد و امضا کننده در اساسنامه اختیاری نداشته باشد شما نمی توانید شرکت را ملزم به انجام تعهداتی که در قرارداد آمده است بکنید.